Όλοι μας έχουμε ακούσει τη λέξη «Υποχόνδριος». Το τελευταίο διάστημα μάλιστα ίσως να ηχεί και λίγο παραπάνω εξαιτίας της πανδημίας. Ο υποχόνδριος μάς φέρνει συνήθως στο νου έναν άνθρωπο ο οποίος φοβάται μήπως αρρωστήσει, φοβάται τα μικρόβια κ.ο.κ. Σύμφωνα με το DSM-5 (Στατιστικό και διαγνωστικό εγχειρίδιο των ψυχικών διαταραχών) η διαταραχή της υποχονδρίασης έχει μετονομαστεί σε διαταραχή άγχους σωματικής ασθένειας. Πρόκειται για μία σοβαρή ψυχική διαταραχή η οποία μπορεί να κάνει δύσκολη τη ζωή ενός ατόμου και των γύρω του εάν δεν αναζητήσει θεραπεία. Τι ακριβώς είναι λοιπόν και ποια είναι η θεραπεία που πρέπει να ακολουθήσει κάποιος;  

                                                                                                  Συμπτώματα

   Το DSM-5 έχει ορίσει 6 χαρακτηριστικά που συνυπάρχουν στη διαταραχή του άγχους σωματικής ασθένειας τα οποία είναι τα εξής:

1. Υπάρχει μία συνεχιζόμενη έγνοια ή ανησυχία ότι κάποιος έχει ή θα αποκτήσει μία σοβαρή ασθένεια.
2. Συνήθως δεν υπάρχουν σωματικά συμπτώματα ή αν υπάρχουν είναι χαμηλής έντασης. Αν υπάρχει μία πραγματική ασθένεια ή υψηλός κίνδυνος να εμφανιστεί (π.χ. ιστορικό) η ανησυχία του ατόμου είναι ξεκάθαρα υπερβολική ή δυσανάλογη της πραγματικής κατάστασης. Είναι σημαντικό εδώ να τονίσουμε ότι πολλοί υποφέρουν από σωματικά συμπτώματα τα οποία δημιουργούν αυτή την ανησυχία. Σε αυτή την περίπτωση είναι πιο πιθανό να μιλάμε για διαταραχή σωματικών συμπτωμάτων, η οποία βέβαια μοιάζει αρκετά με τη διαταραχή άγχους σωματικής ασθένειας. Η κύρια διαφορά τους έγκειται στα σωματικά συμπτώματα.
3. Υπάρχει υψηλό επίπεδο άγχους για την υγεία και το άτομο ανησυχεί εύκολα για την κατάσταση της υγείας του. Είναι σε μία κατάσταση επιφυλακής.
4. Το άτομο εκτελεί υπερβολικές συμπεριφορές που σχετίζονται με την υγεία του (π.χ. ελέγχει επανειλημμένα το σώμα του για σημεία ασθένειας) ή παρουσιάζει δυσπροσαρμοστικές συμπεριφορές αποφυγής (π.χ. αποφεύγει τον γιατρό και τα νοσοκομεία).
5. Η έγνοια και η ενασχόληση με την ασθένεια είναι παρούσα εδώ και 6 μήνες, αλλά το αντικείμενο της ασθένειας που φοβίζει το άτομο μπορεί να αλλάζει. Μπορεί να φοβάται τον καρκίνο, μετά να φοβάται την καρδιακή προσβολή κλπ.
6. Η έγνοια και η ενασχόληση αυτή δεν εξηγείται καλύτερα από μια άλλη ψυχική διαταραχή, όπως είναι η διαταραχή σωματικών συμπτωμάτων, η γενικευμένη αγχώδης διαταραχή, η διαταραχή πανικού, η σωματοδυσμορφική διαταραχή, η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή ή η παραληρηματική διαταραχή σωματικού τύπου.

   Σύμφωνα με αυτά τα κριτήρια μπορούμε εύκολα να αντιληφθούμε το προφίλ αυτών των ατόμων. Πρόκειται για άτομα που έχουν μία έντονη ανησυχία για την υγεία τους, μήπως έχουν ή αποκτήσουν μία σοβαρή ασθένεια. Ταυτόχρονα προβαίνουν είτε σε συμπεριφορές επιβεβαίωσης είτε σε συμπεριφορές αποφυγής για να διαχειριστούν το άγχος τους, οι οποίες όμως είναι αναποτελεσματικές καθώς ανακουφίζουν τα άτομα μόνο για λίγο. Οι συμπεριφορές επιβεβαίωσης συνήθως περιλαμβάνουν πολύ συχνές επισκέψεις στον γιατρό για να δουν τι συμβαίνει. Τα άτομα συνήθως ανακουφίζονται από τα λόγια του γιατρού αλλά μετά από λίγο ο φαύλος κύκλος επιστρέφει. Σκέφτονται ότι ο γιατρός δεν ήταν καλός, δεν έκαναν όλες τις απαραίτητες εξετάσεις, ίσως θα έπρεπε να απευθυνθούν σε άλλον γιατρό και η κατάσταση συνεχίζεται. Συχνό είναι μάλιστα το φαινόμενο να μην είναι ευχαριστημένοι με την ιατρική περίθαλψη που τους παρέχεται. Στην αντίπερα όχθη, οι συμπεριφορές αποφυγής συνήθως περιλαμβάνουν την συστηματική άρνηση να επισκεφτούν τον γιατρό, να ακυρώνουν τα ραντεβού και να αποφεύγουν τα νοσοκομεία.

   Η διαταραχή άγχους σωματικής ασθένειας επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό την ζωή του ατόμου και των γύρω του. Το επίμονο άγχος προκαλεί μεγάλη συναισθηματική εξάντληση. Μπορεί να δυσκολέψει έντονα την επαγγελματική ζωή του ατόμου καθώς και να δημιουργήσει προβλήματα στην κοινωνικότητα του. Έχει φανεί ότι τα άτομα αυτά δεν είναι το ίδιο κοινωνικά και με διάθεση να βγουν στον κόσμο, κάτι που μπορεί να επηρεάσει τη σχέση τους με τον/την σύντροφο ή να προκαλέσει την «εγκατάλειψη» των φίλων τους μετά από πολλές αρνήσεις να συμμετέχουν σε εξόδους και άλλες δραστηριότητες.

Αντιμετώπιση

  Πώς αντιμετωπίζεται η διαταραχή άγχους σωματικής ασθένειας; Ο πιο αποτελεσματικός τρόπος είναι η Γνωστική – Συμπεριφορική ψυχοθεραπεία. Μέσω αυτής της θεραπείας το άτομο μαθαίνει να αξιολογεί τις δυσλειτουργικές σκέψεις που έχει σχετικά με την υγεία του και να τις αλλάξει. Επιπλέον, ίσως χρειαστεί να εκτεθεί (μέσω φαντασίας λόγω της φύσης της διαταραχής) στις σκέψεις που του προκαλούν άγχος χωρίς να προβαίνει σε συμπεριφορές επιβεβαίωσης ή αποφυγής. Με αυτόν τον τρόπο σταδιακά μαθαίνει να αποδέχεται τις σκέψεις του χωρίς να αλληλοεπιδρά με αυτές και χωρίς να τον αγχώνουν.

   Παρόλο που η ανάπτυξη και η πορεία της διαταραχής παραμένουν σχετικά ασαφείς, τα δεδομένα φαίνεται να δείχνουν ότι είναι μία διαταραχή που αν δεν αντιμετωπιστεί επιδεινώνεται με το χρόνο. Είναι μία χρόνια διαταραχή. Εάν, λοιπόν, βλέπετε ότι αντιμετωπίζετε αυτή την κατάσταση δεν χρειάζεται να το περνάτε μόνοι σας. Ζητήστε βοήθεια και το πιο πιθανό είναι ότι θα βρείτε ξανά τον εαυτό σας.