Στις μέρες μας όλο και συχνότερα ακούμε ανθρώπους να παθαίνουν μία κρίση πανικού. Μάλιστα αυτοί που βιώνουν μία τέτοια κρίση την περιγράφουν ως μία πολύ τρομακτική εμπειρία. Τι είναι λοιπόν η κρίση πανικού;

Συμπτώματα

     Η κρίση πανικού είναι μία ξαφνική προσβολή έντονης ανησυχίας, τρόμου και αισθημάτων επικείμενου θανάτου. Σύμφωνα με το DSM-5 (Διαγνωστικό και Στατιστικό εγχειρίδιο των ψυχικών διαταραχών) συνοδεύεται από τα εξής σωματικά συμπτώματα:

1.Εναγώνιους Κτύπους της Καρδιάς (ταχυκαρδία)

2.Ιδρώτας

3.Ρίγος ή τρέμουλο

4.Δυσκολία στην αναπνοή, σαν να μην μπορεί κανείς να πάρει αρκετό αέρα ή αίσθημα ασφυξίας

5.Αίσθημα πνιξίματος

6.Πόνος στο στήθος

7.Ναυτία ή κοιλιακές ενοχλήσεις

8.Αίσθημα ζάλης, αστάθεια ή λιποθυμία

9.Αίσθηση κρύου ή αναψοκοκκινίσματος

10.Παραισθήσεις (Μούδιασμα ή μυρμήγκιασμα)

11.Αποπροσωποποίηση – Αίσθηση ότι βγαίνει έξω από το σώμα του.

12.Φόβος απώλειας ελέγχου ή ότι θα τρελαθεί

13.Φόβος ότι θα πεθάνει

     Από αυτά τα 13 κριτήρια, 4 πρέπει να παρουσιάζονται ταυτόχρονα για να θεωρηθεί μία κρίση ως κρίση πανικού. Βέβαια συχνά τα άτομα παρουσιάζουν παραπάνω από 4 συμπτώματα ταυτόχρονα. Η κρίση πανικού συνήθως εμφανίζεται ξαφνικά χωρίς οποιαδήποτε προειδοποίηση και χωρίς οποιοδήποτε τρόπο να λήξει. Το επίπεδο φόβου είναι άσχετο ή πολύ δυσανάλογο από την αντικειμενική πραγματικότητα. Είναι απολύτως ανεξάρτητο από κάποια εξωτερική αντικειμενική απειλή τις περισσότερες φορές. Για αυτό άλλωστε μπορεί να συμβεί κρίση πανικού ακόμη και στον ύπνο. Κάποιες φορές βέβαια υπάρχει ένας εκλυτικός παράγοντας που τροφοδοτεί μία κρίση πανικού. Σε αυτές τις περιπτώσεις κατά πάσα πιθανότητα υποβόσκει και μία φοβία. Αυτό βέβαια δε σημαίνει ότι μπορεί από μόνος του κάποιος να προκαλέσει μία κρίση πανικού. Όπως είπαμε συνήθως έρχεται από μόνη της, απροειδοποίητα, ακόμη κι όταν κάποιος είναι χαλαρός. Η κρίση πανικού υποχωρεί σε λίγα λεπτά από μόνη της. Εντούτοις, οι επαναλαμβανόμενες κρίσεις μπορούν να συνεχίσουν να επαναλαμβάνονται για ώρες. 

     Στην ουσία η κρίση πανικού δεν είναι επικίνδυνη. Μια επίθεση πανικού δεν είναι πραγματικά επικίνδυνη για τη ζωή, αλλά φυσικά είναι πολύ τρομακτική, κατά ένα μεγάλο μέρος επειδή είναι εκτός ελέγχου και εκτός λογικής (εξ ού κι ο φόβος του πάσχοντα ότι πάει να τρελαθεί).

     Μία κρίση πανικού σε κάποια στιγμή της ζωής ενός ατόμου δεν ισοδυναμεί με μία ψυχολογική διαταραχή. Η Διαταραχή πανικού διαφέρει από μία κρίση πανικού. Σύμφωνα με το DSM-5 για να πληροί κάποιος τα κριτήρια διαταραχής πανικού χρειάζεται να παθαίνει επαναλαμβανόμενες κρίσεις πανικού για τουλάχιστον 1 μήνα. Επιπλέον, χρειάζεται να υπάρχει μία επιμένουσα ανησυχία για επερχόμενες κρίσεις πανικού ή για τις συνέπειες τους ή να παρατηρείται μία σημαντική απροσάρμοστη αλλαγή στη συμπεριφορά που σχετίζεται με τις κρίσεις πανικού, όπως για παράδειγμα αποφυγή καταστάσεων που στο μυαλό του ατόμου ευθύνονται για τις κρίσεις πανικού. Η Διαταραχή πανικού ξεκινάει με περιστασιακή αποφυγή και καταλήγει σε φοβία. Οι άνθρωποι που πάσχουν από Διαταραχή πανικού και δεν μπουν σε θεραπεία, είναι πολύ πιθανό να έρθουν αντιμέτωποι με πολύ άσχημες συνέπειες όπως οι φοβίες, διάφορα ψυχοσωματικά συμπτώματα και κατάθλιψη. Ποια είναι, λοιπόν, η πιο ενδεδειγμένη μορφή θεραπείας για τη Διαταραχή πανικού;

Θεραπεία

     Η Γνωστική – συμπεριφορική θεραπεία έχει τεκμηριωμένα τα καλύτερα αποτελέσματα. Οι θεραπευτικοί στόχοι περιλαμβάνουν την πλήρη εξάλειψη των κρίσεων πανικού, την μείωση των συμπεριφορών αποφυγής και την πρόληψη των υποτροπών. Ουσιαστικά, βασίζεται στην εκμάθηση των τρόπων αντιμετώπισης της κρίσης πανικού, με την διόρθωση των καταστροφολογικών ερμηνειών που συντηρούν το άγχος και την αύξηση της ανοχής του ασθενούς στα συμπτώματα. Πολλές φορές γίνεται ελεγχόμενη πρόκληση πανικού στον χώρο θεραπείας μέσω υπεραερισμού προκειμένου να μάθει το άτομο να τη διαχειρίζεται σωστά. Αν ο πανικός συνοδεύεται από αγοραφοβία, ακολουθείται παρέμβαση μέσω σταδιακής έκθεσης στις φοβικές καταστάσεις και ερεθίσματα. Η σταδιακή έκθεση γίνεται μέσω της ιεράρχησης των καταστάσεων που προκαλούν φόβο και ανησυχία. Ο θεραπευόμενος πάντα ξεκινάει με τη λιγότερο αγχωτική κατάσταση και σιγά σιγά σαν να ανεβαίνει μία σκάλα εκτίθεται σε όλο και πιο αγχωτικές καταστάσεις. Αυτή η σταδιακή έκθεση κάνει τα άτομα να «συνηθίζουν» το άγχος τους και είναι απαραίτητη όταν συνυπάρχει και η αγοραφοβία.