ΣΥΧΝΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ
ΑΓΧΩΔΕΙΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ
Όλοι μας έχουμε νιώσει άγχος αρκετές φορές. Όταν το άγχος κυμαίνεται σε φυσιολογικά επίπεδα αποτελεί ένα κίνητρο για να δράσουμε. Μάλιστα μπορεί να βοηθήσει να επιτελέσουμε μια εργασία με καλύτερα αποτελέσματα. Τι συμβαίνει όμως, όταν το άγχος είναι πολύ έντονο, αντιστρόφως ανάλογο με την απειλή και επιμένει; Τι συμβαίνει όταν τελικά υπάρχει άγχος, ενώ δεν υπάρχει εξωτερική απειλή που να το πυροδοτεί; Σε αυτές τις περιπτώσεις το άγχος μπορεί να απομυζά τις δυνάμεις μας και να αποτελεί μια ψυχική διαταραχή η οποία δυσκολεύει σε μεγάλο βαθμό τη λειτουργικότητα του ατόμου.
Οι πιο συνηθισμένες αγχώδεις διαταραχές είναι οι εξής:
- Κρίση Πανικού
- Κοινωνική Φοβία
- Αγοραφοβία
- Ειδικές Φοβίες
- Γενικευμένη Αγχώδης Διαταραχή
- Διαταραχή μετατραυματικού στρες
ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ
Η κατάθλιψη αυξάνεται ραγδαία στην εποχή μας, ιδιαίτερα το τελευταίο διάστημα με την πανδημία COVID-19. Αποτελεί μία εξουθενωτική ψυχική διαταραχή, η οποία μπορεί να προκαλέσει τεράστια έκπτωση της λειτουργικότητας. Δεν είναι απλά μια κατάσταση στενοχώριας. Το άτομο που πάσχει από κλινική κατάθλιψη υποφέρει και χρειάζεται οπωσδήποτε βοήθεια.
Τα κυριότερα συμπτώματα της κλινικής κατάθλιψης είναι η καταθλιπτική διάθεση και η απώλεια της ευχαρίστησης για δραστηριότητες που στο παρελθόν έφερναν ευχαρίστηση. Περαιτέρω συμπτώματα που ενδέχεται να παρουσιαστούν είναι τα εξής:
- Κοινωνική απόσυρση
- Έλλειψη κινήτρου
- Αϋπνία ή έντονη υπνηλία
- Σημαντική απώλεια βάρους ή αύξηση βάρους (υπερφαγία)
- Κόπωση ή αίσθημα απώλειας ενεργητικότητας σχεδόν καθημερινά
- Αίσθημα αναξιότητας ή υπερβολικής ενοχής
- Αίσθημα ψυχοκινητικής διέγερσης ή επιβράδυνσης
- Μείωση της ικανότητας σκέψης ή συγκέντρωσης ή αναποφασιστικότητα σχεδόν καθημερινά
- Επαναλαμβανόμενες σκέψεις θανάτου
- Άγχος
- Απώλεια της libido
- Πρωινή αφύπνιση
ΙΔΕΟΨΥΧΑΝΑΓΚΑΣΤΙΚΗ διαταραχη (OCD)
Η Ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή (OCD) αποτελεί μια διαταραχή που αυξάνεται έντονα και πλέον έχει διαχωριστεί από τις υπόλοιπες αγχώδεις διαταραχές. Υπολογίζεται ότι γύρω στο 2-3% του παγκόσμιου πληθυσμού έχει OCD. Εάν δεν αντιμετωπιστεί μπορεί να προκαλέσει έντονη έκπτωση της λειτουργικότητας, καθώς το άτομο αρχίζει να αμφιβάλλει για τον εαυτό του. Δεν είναι τυχαίο που αποκαλείται διαταραχή της αμφιβολίας. Η διαταραχή χαρακτηρίζεται από ιδεοληψίες και ψυχαναγκασμούς. Οι ιδεοληψίες είναι ανεπιθύμητες σκέψεις ή εικόνες που εισβάλλουν στο μυαλό κάποιου ακούσια και προκαλούν έντονη δυσφορία, άγχος και φόβο. Οι ψυχαναγκασμοί είναι πράξεις που κάνει το άτομο έτσι ώστε να ανακουφιστεί από το άγχος που προκαλούν οι ιδεοληψίες. Οι ψυχαναγκασμοί μπορεί να είναι φανερές πράξεις ή νοητικές (στο μυαλό δηλαδή μόνο του ατόμου). Ουσιαστικά αυτό που συντηρεί τη διαταραχή είναι οι ψυχαναγκασμοί καθώς όταν κάποιος ενδίδει διαρκώς σε αυτούς, οι ιδεοληψίες επιστρέφουν και αυξάνονται. Οι ψυχαναγκασμοί απαλλάσσουν το άτομο από το άγχος μόνο στιγμιαία.
Οι πιο συνηθισμένες μορφές ιδεοληψιών – ψυχαναγκασμών είναι οι εξής:
- Ιδεοληψίες καθαριότητας. Οι ιδεοληψίες έχουν να κάνουν με τον φόβο μόλυνσης, μικροβίων κλπ. Οι ψυχαναγκασμοί που ακολουθούν αφορούν συνήθως την επίμονη καθαριότητα.
- Ιδεοληψίες συμμετρίας (“ακριβώς έτσι”). Οι ιδεοληψίες έχουν να κάνουν με το να είναι τα πράγματα συμμετρικά κλπ. Οι ψυχαναγκασμοί που ακολουθούν αφορούν συνήθως τη συμμετρία και τη σχολαστική οργάνωση. Για παράδειγμα, οι κάλτσες πρέπει να βρίσκονται ακριβώς στο ίδιο ύψος η μία με την άλλη.
- Ιδεοληψίες σχετικά με βίαιες ή ανήθικές σεξουαλικά εικόνες ή σκέψεις. Οι ψυχαναγκασμοί που ακολουθούν αφορούν συνήθως την αποφυγή σε καταστάσεις που πυροδοτούν τις εν λόγω ιδεοληψίες, τη διαβεβαίωση στον εαυτό (self – reassurance) και την αλλαγή σκέψεων (distraction). Συχνά αυτοί οι ψυχαναγκασμοί είναι μόνο νοητικοί.
Οι μορφές που μπορεί να πάρει η OCD είναι πραγματικά αναρίθμητες.
Στην Πράξη
Θα συνεργαστούμε χρησιμοποιώντας και αξιοποιώντας τις αρχές της Γνωστικής – Συμπεριφορικής ψυχοθεραπείας. Αυτό σημαίνει ότι θα είμαστε συνεργάτες και όχι δάσκαλος – μαθητής. Φυσικά θα υπάρχει καθοδηγία, αλλά ο στόχος μας είναι να μπορέσει ο θεραπευόμενος σταδιακά να αρχίσει να γίνεται ο θεραπευτής του εαυτού του. Μέσα από τα εργαλεία και τις τεχνικές που θα διδαχθεί θα είναι σε θέση να διαχειρίζεται τις όποιες υποτροπές θα έχει. Για να επιτευχθεί αυτό, σημαντικό μέρος της ψυχοθεραπείας είναι η “δουλειά για το σπίτι”. Σε κάθε συνεδρία ο θεραπευόμενος θα παίρνει δουλειά για το σπίτι. Η δουλειά για το σπίτι δεν θα είναι ούτε δύσκολη ούτε χρονοβόρα. Θα προσαρμόζεται στις ανάγκες του θεραπευόμενου με τέτοιον τρόπο που δεν θα δυσκολεύεται να την αποπερατώσει. Ίσα ίσα καθώς θα βλέπει τα οφέλη, θα υποκινείται να συνεχίζει με μεγαλύτερο κίνητρο.
Η κάθε μία διαταραχή απαιτεί και τη δική της θεραπευτική αντιμετώπιση. Το ίδιο φυσικά ισχύει και για τον κάθε θεραπευόμενο. Για παράδειγμα, στην κατάθλιψη θα εργαστούμε για να διακρίνουμε ποιες είναι οι αρνητικές σκέψεις που κάνει ο θεραπευόμενος και να ανακαλύψουμε τον λάθος τρόπο σκέψης που συντηρεί την διαταραχή και αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της. Αυτό με τη σειρά του θα μας οδηγήσει στην αμφισβήτηση αυτών των σκέψεων και τελικά στη ριζική αλλαγή του τρόπου σκέψης. Ταυτόχρονα θα χρησιμοποιήσουμε συμπεριφορικές τεχνικές, όπως την συμπεριφορική ενεργοποίηση, με σκοπό το άτομο να επιστρέψει στην προ νοσηρή κατάσταση. Αντίθετα, όσον αφορά την ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή, η επιστημονική κοινότητα τονίζει ότι η κύρια μέθοδος θεραπείας είναι η Έκθεση και Παρεμπόδιση της Αντίδρασης ή αλλιώς Exposure and Response Prevention (ERP). Αυτή η μέθοδος καλεί τα άτομα με OCD να έρθουν σταδιακά αντιμέτωπα με τις ιδεοληψίες τους, χωρίς όμως να ενδώσουν στους ψυχαναγκασμούς (συμπεριφορές ασφαλείας) τους για ανακούφιση. Με αυτόν τον τρόπο σπάει ο φαύλος κύκλος της διαταραχής και το άτομο μαθαίνει ότι δε χρειάζεται να κάνει ψυχαναγκασμούς για να ανακουφιστεί από το άγχος που προκαλούν οι ιδεοληψίες. Όσον αφορά τις υπόλοιπες αγχώδεις διαταραχές, μπορούν να χρησιμοποιηθούν ανάλογα με την περίπτωση και οι 2 προσεγγίσεις που προαναφέρθηκαν. Επιπλέον, θα χρησιμοποιηθούν τεχνικές χαλάρωσης, όπως η διαφραγματική αναπνοή, η προοδευτική μυϊκή χαλάρωση και η εφαρμοσμένη χαλάρωση. Τέλος, καθώς το τρίτο κύμα της Γνωσιακής – Συμπεριφορικής ψυχοθεραπείας (Θεραπεία Αποδοχής & Δέσμευσης, Θεραπεία βασισμένη στην Ενσυνειδητότητα – Mindfulness, Θεραπεία βασισμένη στη συμπόνια, Διαλεκτική συμπεριφορική θεραπεία) αναπτύσσεται όλο και περισσότερο με πολύ θετικά αποτελέσματα, είναι πολύ πιθανό, ανάλογα με την εκάστοτε διαταραχή και τον θεραπευόμενο, να χρησιμοποιηθούν τεχνικές που έχουν σχέση με αυτές τις μορφές θεραπείας και έρχονται να συμπληρώσουν την κλασσική Γνωσιακή – Συμπεριφορική θεραπεία.
Μπορώ να συνεργαστώ τόσο με ενήλικους όσο και με ανήλικους με γονική συγκατάθεση.
